در طی فرایند نصب و راه اندازی و استفاده از تمامی تجهیزات و دستگاه های الکتریکی، رعایت کردن موارد استاندارد ضروری است. این کار باعث می شود تا از خطرات احتمالی که شامل برق گرفتگی و آتش سوزی و غیره می شوند، جلوگیری شود. برای این کار می توان از برخی از تجهیزات استفاده کرد. کلید محافظ جان یکی از تجهیزاتی است که برای جلوگیری از خطرات مختلف در استفاده از وسایل الکتریکی به کار می رود. ما در این مطلب قصد داریم در مورد این کلید و نحوه کار آن با شما صحبت کرده و نکات مهمی را در اختیار شما قرار دهیم. پس تا پایان ما را همراهی کنید.
فیوز محافظ جان چیست؟
فیوز محافظ جان یکی از تجهیزات برقی است که در وسایل الکتریکی به کار می رود. این کلید می تواند از جان افراد در مقابل برخی خطرات محافظت کند. به همین دلیل به کلید محافظ جان شهرت پیدا کرده است. همانطور که می دانید در حالت عادی جریان رفت و برگشت برق در وسایل الکتریکی به یک میزان است. اگر به هر دلیل این تعادل بر هم بخورد و اختلافی بین جریان رفت و برگشت به وجود بیاید، یعنی دستگاه دچار نشتی شده است.
در این حالت خطر برق گرفتگی، ایجاد جرقه و آتش سوزی وجود خواهد داشت. کار کلید محافظ جان در این مرحله آغاز می شود. این کلید با تشخیص به موقع و زود هنگام این نشتی ها می تواند جریان برق را در دستگاه به طور کامل قطع کرده و از ایجاد خطرات مهیب جلوگیری کند. کلید محافظ جان می توان کوچکترین نشتی ها را در کمترین زمان ممکن تشخیص دهد و تا از بین بردن نشتی، مانع از روشن شدن و شروع به کار دستگاه شود.
جالب است بدانید نشتی ها در وسایل الکتریکی به مرور زمان بیشتر می شوند. با تشخیص به موقع و یا زود هنگام نشتی جریان الکتریکی توسط کلید محافظ جان، از پیشروی و افزایش مقدار نشتی نیز می توان جلوگیری کرد. کاهش میزان هدر رفتن انرژی الکتریکی و جلوگیری از خسارت های ملی و جانی نیز از دیگر مزیت های استفاده از کلید محافظ جان در تجهیزات و وسایل الکتریکی است.
انواع کلید محافظ جان
کلید های محافظ جان انواع مختلفی دارند. مهمترین نوع آن ها شامل کلید های RCCB و کلید های RCBC است. نوع اول این کلید ها می توانند فقط جریان نشتی که اضافه بار ندارد را قطع کنند. ولی نوع دوم قابلیت حفاظت در برابر جریان نشتی و همچنین جریان اضافه بار را دارند. بر اساس نوع برق گرفتگی کلید محافظ جان به دو دسته، کلید محافظ جان تک فاز و کلید محافظ جان سه فاز تقسیم می شوند. کلاس های کلید محافظ جان نیز عبارتند از؛ کلید محافظ جان نوع AC، کلید محافظ جان نوعA و کلید محافظ جان نوع B. به طور کلی کلید ها محافظ جانی که در منازل مورد استفاده قرار می گیرند، تک فاز بوده و به صورت دو پل می باشند. در مقابل کلید های محافظ جان در مصارف صنعتی، سه فاز و چهار نول هستند.
تفاوت کلید محافظ جان با کلید نشتی جریان
جالب است بدانید کلید محافظ جان با کلید نشتی جریان فرق دارد. تفاوت این دو وسیله در این است که کلید نشتی جریان با ولتاژ عمل می کند اما کلید محافظ جان به جریان برق حساس است. کلید محافظ جان می تواند هر گونه خطای زمین را شناسایی کرده و به آن واکنش نشان دهد. اما کلید نشتی جریان فقط خطا هایی که از سیم اصلی زمینی عبور می کنند را شناسایی می کند. کلید نشتی زمین به سیم ارت نیاز داشته و نصب آن هزینه زیادی در بر دارد. اما کلید محافظ جان به سیم اتصال به زمین نیاز ندارد. بنابراین هزینه کمتری نیاز خواهد داشت.
محل نصب کلید محافظ جان
همانطور که متوجه شدید، کلید محافظ جان می توان کوچکترین اختلاف بین جریان ورودی و خروجی یک دستگاه را تشخیص داده و اقدام به قطع جریان برق کند. امروزه استفاده از این کلید در تمامی ساختمان ها الزامی و ضروری است. به طور کلی طبق قانون، کلید محافظ جان باید در چند منطقه از یک ساختمان نصب شود. اولین و مهمترین مکان، تابلو برق ورودی ساختمان است.
اضافه بار و اتصال کوتاه در تابلو برق ورودی می تواند باعث ایجاد آتش سوزی شود. استفاده از کلید محافظ جان در این نقطه از ساختمان موجب جلوگیری از درصد بالایی از حوادث خواهد شد. دومین نقطه مهم در ساختمان ها سوئیچ ها و پریز ها هستند. برق گرفتگی افراد از طریق سوئیچ ها و پریز ها بسیار رایج بوده که با استفاده از کلید محافظ جان این خطر کاهش چشمگیری خواهد داشت.
سومین نقطه مهم در منازل مکان های مرطوب مانند سرویس بهداشتی، حمام و غیره است. جریان الکتریکی در این مکان ها به دلیل رطوبت بالا ممکن است خطرات زیادی را ایجاد کند. بنابراین استفاده از کلید محافظ جان در این مکان ها بسیار ضروری خواهد بود.
معایب کلید محافظ جان
در کنار تمامی مزیت هایی که این فیوز برای افراد و دستگاه های الکتریکی دارد، دارای معایبی نیز هست. برخی از معایب کلید محافظ جان عبارتند از:
- عدم محافظت از جریان در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه
- عدم قابلیت تغییر در میزان تاخیر در قطع و رنج جریان حساسیت
- احتمال تشخیص نادرست اختلاف جریان ورودی و خروجی
نکات مهم در نصب کلید محافظ جان
در هنگام نصب و کاربرد این کلید، بهتر است برخی موارد و نکات مهم را به خاطر داشته باشید. یکی از این موارد این است که نباید چنین تصور کنید که استفاده و کاربرد این کلید به معنای محافظت کامل افراد و دستگاه ها از خطر برق گرفتگی، اتصالی، آتش سوزی و غیره است.
باید توجه داشته باشید که فقط جریان های نشتی که در سمت مدار کلید هستند، به وسیله کلید محافظ جان تشخیص داده می شوند. بنابراین بهتر است کلید محافظ جان را در تابلو های برق بعد از کلید اصلی نصب کنید. همچنین استفاده از کلید محافظ جان در سیم کشی های سنتی ممنوع بوده اما تنها در صورت استفاده از هادی حفاظتی PE مجاز به این کار خواهید بود.